یکی از ابتدایی ترین و در عین حال مهم ترین مفاهیمی که باید یک متخصص شبکه در مورد آن اطلاعات داشته باشد مدل مرجع OSI می باشد. در این مقاله سعی داریم ابتدا در مورد پروتکل توضیح داده و سپس در مورد مدل OSI صحبت کرده و به معرفی لایه های آن  بپردازیم و در مقاله های بعدی بطور اختصاصی به هر لایه آن می پردازیم.

پروتکل چیست؟

به مجموعه قوانین و مقررات و دستورالعمل هایی که از قبل در مورد آن توافق شده است را پروتکل می‌گوییم و یا بطور دیگر می توان گفت که پروتکل ها روال های کار را مشخص می کنند. بطور مثال پروتکل TCP؛ و یا اگر بخواهیم خارج از بحث های کامپیوتری نیز مثالی ذکر کنیم می توانیم به پروتکل های بانک ها با یکدیگر و … اشاره کنیم.

خب سوال مطرح می شود که چه نیازی به پروتکل داریم؟

همانطور که از تعریف آن پیداست می توان فهمید که برای اجرای درست هر کار نیاز به ترتیب و قانون مشخص داریم. بطور مثال زمانی که دو شخص به یکدیگر می رسند شخص اول سلام می گوید و شخص دوم در جواب سلام شخص اول پاسخ سلام را می دهد. این همان پروتکل است؛ زیرا میدانیم در جواب این سلام پاسخ چه باید باشد. مطمئنا زمانی که شما بر روی یک آیکون در سایت ZERO TO HERO کلیک میکنید از قبل تعریف شده است که طبق پروتکل اگر کسی این آیکون را کلیک کرد فلان صفحه را نشان دهد.

در شبکه های کامپیوتری نیز چنین است. از زمانی که یک دیتا تولید می شود و آماده ارسال است، تا زمانی که به مقصد برسد، یکسری اتفاقات می افتد که در قالب لایه های مدل OSI  می باشد.

OSI model

این مدل در سال۱۹۸۴ توسط ISO توسط یک سازمان بین المللی استاندارد سازی شد. در مدل OSI از هفت لایه برای تشریح فرآیندهای مربوط به ارتباطات شبکه استفاده میشود و  هریک از لایه ها مسئولیت انجام عملیات خاصی را برعهده دارند. مدل OSI به عنوان یک مرجع و راهنما برای شناخت عملیات مربوط به ارتباطات استفاده می گردد. به منظور آشنایی با نحوه عملکرد یک شبکه، مطالعه مدل OSI مفید می باشد.

مدل OSI دارای ۷ لایه زیر می باشد:

۱- Physical Layer

۲- Data Link Layer

۳- Network Layer

۴- Transport Layer

۵- Session Layer

۶- Presentation Layer

۷- Application Layer

روند کار در بستر شبکه زمانی که بسته به مقصد می رسد از پایین به بالا می باشد. بدین صورت که ابتدا دیتا بصورت سیگنال و آن هم از لایه فیزیکی از کامپیوتر مبدا ارسال شده و تا زمانی که به مقصد برسد اگر در بین راه به روتر ها برسد تا لایه ۳ که همان لایه Network است بالا می آید و اگر به سوییچ ها برسد تا لایه دو بالا می آید (علت بالا آمدن در روترها تا لایه ۳ بدلیل آن است که روتر ها Device های لایه ۳ ای هستند و تا این لایه می توانند پردازش کنند و علت بالا آمدن در سوییچ ها تا لایه ۲ بدلیل آن است که سوییچ ها لایه ۲ ای هستند و تا لایه ۲ می توانند پردازش کنند). و زمانی که به کامپیوتر مقصد می رسد از لایه ۱ تا لایه ۷ را به ترتیب پیمایش می کند که شکل زیر نیز گویای آن می باشد.

در مقاله های بعدی به بررسی هر یک از این لایه ها خواهیم پرداخت.